ഭാരതീയ ശാസ്ത്ര പാരമ്പര്യവും യോഗയും

We are always agnist our culture why?😳😳ലോകത്തിന്റെ  മുഴുവൻ നന്മക്കും  വേണ്ടി  പ്രാർഥിച്ചിരുന്ന  ഒരു  രാഷ്ട്രമായിരുന്നു  ഭാരതം. ഭാരതത്തിലെ  ഓരോ  മംഗളകർമവും   അവസാനിച്ചിരുന്നത്   ‘ലോക  സമസ്ത  സുഖിനോ ഭവന്തു’  എന്ന  മന്ത്രം  ചൊല്ലിയായിരുന്നു .


1947 വരെ  വിദേശികൾ  നശിപ്പിച്ച  നമ്മുടെ  സംസ്കാരം  പിന്നീട്  നമ്മൾ  തന്നെ  നശിപ്പി ച്ചു .


 ലോഹതന്ത്രവും  ആരോഗ്യ  ശാസ്ത്രവും ,ഗണിത  ശാസ്ത്രവും  ജ്യോതിഷവും  എല്ലാം  ഭാരതത്തിന്റെ  സംഭാവനയാ ണ് .


AD  പത്താം  നൂറ്റാണ്ട്  വരെ  4  അക്ക  സംഖ്യ എഴുതാൻ  അറിവില്ലാത്ത യുറോപ്യൻ മാരുടെ  മുന്നിൽ  ‘അരിതമാറ്റിക് പ്രോവിഷനും’  ‘ജോമെട്രിക്ക് പ്രോവിഷനും’ ഉപയോഗിച്ച്  വേദമന്ത്രങ്ങൾ  ചൊല്ലിയിരുന്നവരാണ്  ഭാരതീയർ .

യജുർവേദത്തിൽ..     കോപ്പെർ,ബ്രാസ് ,ടിൻ  ലെഡ് ,എന്നീ ലോഹങ്ങളെ  നമസ്കരിക്കുന്ന  മന്ത്രങ്ങൾ  ഉണ്ടായിരുന്നു .


AD  1500 നു  ശേഷം കണ്ടുപിടിച്ച  ഈ  ലോഹങ്ങൾ മുഴുവനും കണ്ടുപിടിച്ചത്   യൂറോപ്യൻസ്  ആണെന്നാണ്‌  നമ്മൾ   പുസ്തകങ്ങൾ    നോക്കി  പഠിച്ചി ട്ടുള്ളത്‌.


പക്ഷെ  നമ്മുടെ  ഭാരതത്തിന്‌   5000  വർഷങ്ങൾക്ക്  മുൻപ്    അവയെ  കുറിച്ച്  അറിവുണ്ടായിരുന്നു .AD  400 നു  ശേഷം  AD  1500  വരെ  നൂറുകണക്കിന്  രസതന്ത്ര പുസ്തകങ്ങൾ   ഭാരത്തിൽ  എഴുത്പെട്ടിട്ടുണ്ട് .രസരത്നാകരം ,   രസസമുച്ചയം, രസേന്ദ്രസാരസർവ്വസ്സ്വം ,രസ്സേന്ദ്രചൂടാമണി , തുടങ്ങിയ  പുസ്തകങ്ങൾ  എല്ലാം  തന്നെ  നാഗാര്ജു്നനെ  പോലുള്ള  പ്രഗൽഭരായ  രസ തന്ത്രജ്ഞരാൽ  എഴുതപെട്ടിട്ടുള്ളതാണ് .

ഈ  പുസ്തകങ്ങളിലെല്ലാം  ഓരോരോ  കെമിക്കലുകൾ  എങ്ങിനെയെല്ലാം  ഉപയോഗിക്കണം  എന്ന്  വ്യക്തമായി  പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുണ്ട്  .


കൂടാതെ  സ്വർണം ,വെള്ളി  ടിൻ ,ലെഡ് , അയേൻ ,കൊപെർ ,മെർകുറി ,എന്നീ മെറ്റലുകൾ  എപ്രകാരമാണ്  പ്രോസസ്  ചെയ്യേണ്ടത് എന്ന്  വ്യക്തമായി   പ്രതിപാദിക്കുന്നു.


പ്രകാശത്തിനു   7 നിറങ്ങൾ   ഉണ്ടെന്നു  കണ്ടുപിടിച്ചത് 'സർ  ഐസക്ന്യൂ ട്ടണ്‍ ' അല്ല .  വിശ്വാമിത്ര മഹർഷി  ആണ് ,സൂര്യദേവൻ  തന്റെ 7  നിറങ്ങൾ  ഭൂമിയിലീക്ക്  അയക്കുന്നു  എന്ന്  വേദങ്ങളിൽ  എഴുതിയത് കാണുക ,



പ്രകാശം  സഞ്ചരിക്കുന്നു എന്ന്  കണ്ടെത്തിയതും 'സർ  ഐസക്ന്യൂട്ടണ്‍  അല്ല.   ഒരു നിമിഷത്തിന്റെ  പകുതി  സമയം  കൊണ്ട് 2022  യോജന  വേഗത്തിൽ  പ്രകാശത്തെ  ഇങ്ങോട്ടയക്കുന്ന  സൂര്യദേവാ  അങ്ങേക്ക്  പ്രണാമം എന്ന് പറഞ്ഞത്  വിജയനഗരം  സാമ്രാജത്തിലെ  ഹരിഹരന്റെയും ഗുപ്തന്റെയും   ആസ്ഥാന പുരോഹിതനായ "സയണാചാര്യൻ"  ആണ് .



ന്യൂട്ടൻ  ഗ്രാവിറ്റി  കണ്ടുപിടിക്കുന്നതിനു മുൻപ്  ഭാരതീയ  ജ്യോതി  ശാസ്ത്രത്തിൽ  ഗ്രാവിറ്റിക്ക്  'ഡഫനിഷൻ'  ഉണ്ടായിരുന്നു .

ആകാശത്തിലുള്ള  സോളിഡ്  മെറ്റിരിയൽസ്‌നെ   ഭൂമി  അതിനെ  ശക്തികൊണ്ട്  ആകർഷിക്കുന്നു .  ഇതൊന്നിനെയാണോ ആകര്ഷിക്കുന്നത്  അത്  താഴെ  വീഴുകതന്നെ ചെയ്യും .

തുല്യ  ശക്തികൊണ്ട്  ആകർഷിക്കുന്ന  ജ്യോതിർ ഗോളങ്ങൾ    വീഴുകയില്ല   ഭാസ്കരാചാര്യ  (1114–1185) എഴുതിയ  ഈ വരികൾ സിദ്ധാന്തശിരോമണി  എന്ന  പുസ്തകത്തിൽ   ഭുവനകോശം  എന്ന ഭാഗത്തിൽ  ആറാം  അധ്യായത്തിൽ  നിങ്ങള്ക്ക്  വായിക്കാൻ ആകും..


ഭൂമി  ഉരുണ്ടതാണെന്നും  സൂര്യന്  ചുറ്റും  കറങ്ങുന്നു  എന്നും  കണ്ടുപിടിച്ചത്  ആര്യഭടൻ  ആണ് ,ഇന്ന്  നമ്മൾ  ഇതിനെല്ലാം  പേര്  വിളിക്കുന്നത്‌  ഗലീലിയോയെയും  ,കൊപെർ നിക്കസ്സിനെയും ,റ്റൈക്കൊബ്ലാണ്ട്നെയും    ആണ് .


AD  449 ൽ  ആര്യഭടാചാര്യൻ  ഒന്നാമൻ  അദ്ദേഹത്തിന്റെ 23മത്തെ  വയസ്സില  എഴുതിയ  “ആര്യാഭടീയം”  എന്ന  ഗ്രന്ഥം  ഭാരതത്തിലെ  ജ്യതിർഗണിതശാസ്ത്ര  പട്ടികയിൽ  ഒന്നാമതായി  നിൽക്കുന്നു .


ഭൂമിയുടെ  ഗോളാകൃതിയെ  കുറിച്ചും ഭൂമി  സൂര്യന് ചുറ്റും  കറങ്ങുന്നതിനെ  കുറിച്ചും   ഭുമിയുടെ   Rotation നെ   കുറിച്ചും   Revolution നെ   കുറിച്ചും   അതിന്റെ  Speed നെ   കുറിച്ചും  വ്യക്തമ്മയി  എഴുതിയ  ‘ആര്യഭടീയം’  അത്യുജ്ജലമാണ്  എന്നത് കൊണ്ടുതന്നെയാണ്  നമ്മൾ  നമ്മുടെ  ആദ്യ  ഉപഗ്രഹത്തിനു  “”ആര്യഭട്ട””  എന്ന്  പേര്  നല്കിയത് .


 ആര്യഭടാചാര്യനും , ഭാസ്കരാചാ ര്യനും  , എഴുതിവച്ചിരിക്കുന്ന  എല്ലാ കാര്യങ്ങളും അതിന്റെ  10  ഇരട്ടി വിശദീകരിച്ചു   ഭ്രമ്മഗുപ്തൻ  ""ഭ്രമ്മസ്പുടസിദ്ധാന്തത്തിൽ "" എഴുതിയിട്ടുണ്ട് .

 വൃത്തത്തിന്റെ  വിസ്തീർണ്ണം , വൃത്തത്തിന്റെ ചുറ്റളവ്‌ ,വ്യാപ്ത്യം  തുടങ്ങി  എല്ലാ കാര്യങ്ങളും ഭ്രമ്മഗുപ്തൻ  Equation നോട്  കൂടി  എഴുതിവച്ചിരിക്കുന്നു .ഗ്രീൻ വിച്  രേഖ  പണ്ട്  ഭാരതത്തിൽ  ആയിരുന്നു .അപ്പുറത്തും  ഇപ്പുറത്തും  longitudeഉം  latitude ഉം   കണക്കാക്കിയിരുന്നു .വരാഹിമിഹിരൻ  AD 553 ൽ  അലക്സാൻഡ്ര്യയുടെ   Longitude  കണക്കാക്കിയിട്ടുണ്ട് .23 .7 ഡിഗ്രി യായാണ്  ഉജ്ജയിനി യിൽനിന്നും  അലക്സാൻഡ്ര്യയുടെ ദൂരം കണക്കാക്കിയിട്ടുള്ളത് .ഇന്ന്  മോഡേൻ  സയെൻസ് പ്രകാരം  ഇന്ന്  നോക്കിയാൽ അത്  23 .3  ഡിഗ്രി ,ജെർമനിയിലെ  സെന്റ്‌  ജോർജ്  സ്കൃതംയുനിവെർസിറ്റി യിലെ  കവാടത്തിൽ ‘പാണിനി’യുടെ  ഒരു  വലിയ  ചിത്രം  കൊത്തി വച്ചിട്ടുണ്ട് .

ജർമ്മൻ ഭാഷയുടെ  അടിസ്ഥാനം  പാണിനി  എഴുതിയ  ""അഷ്ട്ടാദ്ധ്യായി""  എന്ന  വ്യാകരണ  ഗ്രന്ഥം  ആണ് .

മനുഷ്യന്  ഉണ്ടാകാൻ  സാധ്യതയുള്ള  ഓരോ  രോഗത്തിന്റെയും അവയുടെ  ചികിത്സാവിധിയെ കുറിച്ചും ഔഷധങ്ങളെ  കുറിച്ചും ഔഷധം  നൽകുമ്പോൾ  ചൊല്ലുന്ന മന്ത്രങ്ങളുടെയും വരികൾ  ചേർത്തു  51  ശാഖകൾ  ഉള്ള  അഥർവ്വ  വേദം നമ്മുടെ  നാട്ടിൽ  ഉണ്ടായിരുന്നു .


[World  Health   Organization universal medicine status കൊടുത്തിരിക്കുന്ന  ഭൂമിയിലെ  ഒരേ ഒരു  compound   ജലം  ആണ് .ഏതൊരു  അസുഖത്തിനും  ജലം അല്ലാതെ  വേറെ ഒന്നും  നൽകരുത്  എന്ന്  യജുർവേദത്തിൽ  കാണുന്നു] .


ആധു നിക  വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിന്റെ  പിതാവായി  അറിയപെടുന്നത്  ഹിപ്പോക്രാറ്റ്സ്  ആണ്  , ചരകന്റെയും  സുശ്രുതന്റെയും പുസ്തകത്തിൽ  നിന്നാണ് താൻ  ഔഷധ  ശാസ്ത്രം  പഠിച്ചത്  എന്ന്  ഹിപ്പോക്രാറ്റ്സ് എഴിതിയ  പുസ്തകത്തിൽ 117  തവണ  പറയുന്നു .ചികിത്സ  മനസ്സും  ശരീരവും  ഒരുമിക്കണം  എന്ന്  പറഞ്ഞത്  ശുശ്രുതൻ  ആണ് .


ശരീരത്തിന്  ഏൽക്കുന്ന  എല്ലാ  ആഘാതവും  മനസ്സിനും  മനസ്സിന്  എൽക്കുന്ന  എല്ലാ  ആഘാതവും  ശരീരത്തിനും  ഏൽ ക്കുന്നു  എന്ന് BC 700 ൽ എഴുതിയ    സുശ്രുത  സംഹിതയിൽ  പറയുന്നു .. ഇന്ന്  അമേരിക്കയിൽ  ഇതേ  ചികിത്സാ രീതി  Quantum Healing [ Deepak Chopra } എന്നപേരിൽ 21 നൂറ്റാണ്ടിലെ  അത്യാധുനിക  ചികിത്സാ  രീതിയായി  കണക്കാക്കുന്നു .


ബ്രെയിൻ  Activate   ചെയ്യാൻ meditation  നെ പോലെ  മറ്റൊന്നില്ല  എന്ന്  അമേരിക്ക  പറയുന്നു , അവിടത്തെ  സിലബസ്  അനുസരിച്ച്  എല്ലാ  യൂനീവേർസിറ്റി കളിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന  ടെക്സ്റ്റ്‌ ബുക്കിന്റെ  അവസാന  chapter  meditation   ആയിരിക്കണം  എന്ന്  നിർബന്ധമുണ്ട് .

സൂര്യനമസ്കാരം അമേരിക്കയികും ഇന്ഗ്ലാണ്ടിലും   അവരുടെ  ജീവിതചര്യ ആയിരിക്കുന്നു .


 Washington പോസ്റ്റ്‌   മാഗസിൻന്റെയും   New York  times മാഗസിൻന്റെയും കണക്കു  അനുസരിച്ച്  അവിടുത്തെ 40  വയസ്സ്  65 % പേർ  നമ്മുടെ  സൂര്യനമസ്കാരവും  യോഗയും    ചെയ്യുന്നവരാണത്രേ.  പതഞ്‌ജലി  മഹിർഷി യുടെ   യോഗശാസ്ത്രത്തിൽ  പരിണാമത്തെകുറിച്ചു  വ്യക്തമായി  പറയുന്നു .


7 ദിവസത്ത്ൽ  ഒരിക്കൽ  ജോലിക്കാര്ക്ക്  അവധി  നൽകണം  എന്ന്  പറഞ്ഞത്  ബ്രിറ്റീഷുകാർ  അല്ല.  ചാണക്യൻ ആണ് , അദ്ദേഹത്തിന്റെ  അർത്ഥ ശാസ്ത്രത്തിൽ  ഇത്  വ്യക്തമായി  പറയുന്നുണ്ട് .


വിഷ്ണുശർമ AD 505 ൽ  എഴുതിയ  പഞ്ചതന്ത്രം എന്നാ പുസ്തകം അമേരിക്കയുടെ CIA യുടെ  സിലബസ്ന്റെ  ഭാഗമാണിന്ന് .,


ലോഹ തന്ത്രം  ആയാലും  രസ തന്ത്രം ആയാലും  ജ്യോതി ശ്ശാസ്‌ത്രം  ആയാലും  ആരോഗ്യ സസ്ത്രംമായാലും  ഇന്ന്  ലോകം  ഭാരതത്തിന്റെ പൈതൃകം  പുനർ ചിന്തനത്തിനു  വഴിയൊരുക്കുന്നു .


OXFORD  UNIVERSITY യിൽ  പ്രസിദ്ധമായ    Bodleian library യിൽ  20000തോളം കറുത്ത  പെട്ടികളിലായി  സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്ന  താളിയോലകൾ  മുഴുവനും  ഇന്ത്യയില  നിന്നും  കടത്തിയവയാണ് .ഇന്ന്  കാണുന്ന  പല  കണ്ടുപിടുത്തവും ഇവയിൽ  നിന്നുള്ള  വിജ്ഞാനം ആണ് .


കൂടാതെ  Harvard universityയിൽ സൂക്ഷിച്ചിട്ടുള്ള 442  ഹൃഗ്വേദ  ഗ്രന്ഥങ്ങൾ  നമ്മുടെതാണെന്ന്   എത്രപേര്ക്ക്  അറിയാം .

ലോകം  രണ്ടുകയ്യും  നീട്ടി  അറിവിനായി  ഭാരതത്തിന്‌ മുൻപിൽ  കൈനീട്ടി  നില്ക്കും  എന്ന്  പറഞ്ഞത് Max Muller ആണ്.


11 വര്ഷം  സംസ്കൃതം  പഠിച്ചു നമ്മുടെ  വേദങ്ങളെ  TRANSLATE  ചെയ്ത് 47  പുസ്തകങ്ങൾ അടങ്ങിയ  The Book of Oriental എഴുതിയ  പണ്ഡിതനായിരുന്നു    Max Muller ..

നിർഭാഗ്യമെന്ന്   പറയട്ടെ   നമുക്ക്  നമ്മുടെ  സംസ്കാരത്തോടു  പുച്ഛം ആണ്. Good is always good bad is always bad 👍👍
-.......................
യോഗ എന്ന ദിവ്യ ശാസ്ത്രo

യോഗയുടെ പ്രാചീന ചരിത്രം
____________________________

ഭാരതത്തിന്റെ അതിപ്രാചീനമായ പാരമ്പര്യങ്ങളിലൊന്നാണ്  യോഗ. യോഗയുടെ ഉത്ഭവത്തെ കുറിച്ച് ചരിത്രപരമായി നോക്കിയാൽ യോഗയ്ക്ക് ഹാരപ്പൻ അഥവാ സരസ്വതി-സിന്ധു നദീതട സംസ്കാരത്തോളം പഴക്കം കാണും.

യോഗാസനങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന   അയ്യായിരത്തോളം വർഷങ്ങൾ പഴക്കമുള്ള മുദ്രകളും പ്രതിമകളും മറ്റും സരസ്വതി-സിന്ധു പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

ചിലർ ഇതു യോഗാസങ്ങളല്ലെന്നു  വാദിക്കുന്നുണ്ട്.
പക്ഷെ ഇതേപോലത്തെ യോഗാസനങ്ങൾ  സരസ്വതി-സിന്ധു സംസ്കാരം അസ്തമിച്ച ശേഷം  നിലവിൽ വന്ന സ്മാരകങ്ങളിലും മറ്റും  അലങ്കാരങ്ങളായി കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. മിക്കവാറും യോഗാസനത്തിലിരിക്കുന്ന ഗജലക്ഷ്മി ദേവിയുടെ ചിത്രമാണ്  കൊത്തിവച്ചിട്ടുള്ളത്.
ഉജ്ജയിനിലെയും ഗുജറാത്തിലെയും  പ്രാചീന നാണയങ്ങളിലും സരസ്വതി-സിന്ധു സംസ്കാരത്തിലേതു പോലെ യോഗാസനത്തിലിരിക്കുന്ന ഭഗവാൻ ശിവന്റെയും ലക്ഷ്മീദേവിയുടെയും മുദ്രകളുണ്ട്.

ഇതിനു പുറമെ രാജസ്ഥാനിൽ നിന്നും യോഗസമാധിയിലുള്ള ഒരു അസ്ഥികൂടവും കണ്ടെടുത്തിട്ടുണ്ട്.  ഈ അസ്ഥികൂടത്തിന്റെ കാലം സരസ്വതി-സിന്ധു സംസ്കാരത്തിന്റെ കാലഘട്ടത്തിനു തൊട്ടു ശേഷമാണ്.
ഇതുകൊണ്ടു  സരസ്വതി-സിന്ധു പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്ത മുദ്രകളിലും മറ്റും യോഗാസനങ്ങൾ തെന്നെയാണുള്ളതെന്നു നമ്മുക്ക് സ്ഥിരീകരിക്കാം.

വൈദിക ഗ്രന്ഥങ്ങളിലും യോഗയുടെ അംശങ്ങളുണ്ട്‌. യോഗയിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപെട്ട ഘടകമായ പ്രാണായാമം അല്ലെങ്കിൽ  പ്രാണനെ കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള ശ്വസനക്രിയ ഭാരത്തിന്റെ ഏറ്റവും പഴയ ഗ്രന്ഥങ്ങളായ വേദ സംഹിതകളിലുണ്ട്. ഉദാഹരണങ്ങളായി യജുർവേദത്തിന്റെ തൈത്തിരീയ സംഹിത 5.5.5 വാജസനെയി  സംഹിത 23.18 തുടങ്ങിയ ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ  പ്രാണനെ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള  ശ്വസനക്രിയയെ  കുറിച്ച് പറയുന്നുണ്ട്. ഈ ക്രിയ വൈദിക യജ്ഞങ്ങളിലും ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു.
വൈദിക യാഗങ്ങളെ കുറിച്ച് വിവരിക്കുന്ന ശതപത ബ്രാഹ്മണം പോലെയുള്ള ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ   പ്രാണനെ നിയന്ത്രിക്കുന്നതിനെ പറ്റി  പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട് . യാഗാഗ്നിയെ തെളിയിക്കുന്നതിന്റെ കൂടെ  ശ്വസനക്രിയയും ആചരിച്ചിരുന്നുവെന്നു ശതപത ബ്രാഹ്മണം  2.2.2.15 പറയുന്നുണ്ട്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നത് എല്ലായിടത്തും നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്ന തേജസ്സായ അഗ്നിയെ ജീവന്റെ തുടിപ്പായ പ്രാണനുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി  ആത്മാവിൽ പ്രതിഷ്ടിക്കാനാണ് .

ഇതിനു പുറമെ കഠിനമായ ധ്യാനം ഉൾപ്പെടുന്ന തപസ്സിനെക്കുറിച്ചും വേദ സംഹിതകളിൽ വിവരണങ്ങളുണ്ട്. ഋഗ്വേദത്തിലെ നാസദീയ സൂക്തത്തിൽ (ഋഗ്വേദം 10.129 ) സത് അഥവാ ലോകത്തിന്റെ നിലനിൽപ് തന്നെ തപസ്സിലൂടെയാണ് നിലവിൽ വന്നതെന്ന് പറയുന്നുണ്ട്.
തപസ്സ് ജീവന്റെ ചൂടിനെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. തപസ്സ് അഗ്നിയുമായും ബന്ധപ്പെട്ടതാണ് (ഉദാഹരണമായി ഋഗ്വേദം 6.5.4).

ഉപനിഷത്തുകളുടെ കാലത്ത് യോഗ ദർശനത്തിനു പുതിയ പരിണാമങ്ങളുണ്ടായി. അതിപ്രാചീനമായ മുഖ്യോപനിഷത്തുകളിൽ ഒന്നായ   ചാന്ദോഗ്യോപനിഷത്ത് 8.6.6 കുണ്ഡലിനി  യോഗയുടെയും കുണ്ഡലിനി ശക്തിയുടെയും  ഒരു പ്രാചീന രൂപത്തെ കുറിച്ച് വിവരിക്കുന്നുണ്ട്.  ബൃഹദാരണ്യകോപനിഷത്ത് 2.1.19, കഠോപനിഷത്ത് 6.16 , പ്രശ്നോപനിഷത്ത് 3.6 തുടങ്ങിയ   മറ്റു മുഖ്യോപനിഷത്തുകളിലും ഇതേപോലത്തെ വിവരണം കാണാം.

ഈ പ്രാചീന ഉപനിഷത്തുക്കളിൽ കുണ്ഡലിനി ശക്തി ഹൃദയത്തിലാണ് വസിക്കുന്നതെന്നു പറയുന്നുണ്ട്. ഈ ശക്തിയെ നാഡികളിലൂടെ ശിരസ്സിലോട്ടു എത്തിച്ചാൽ അമൃതത്വം കൈവരിക്കാൻ സാധിക്കുമെന്നും പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. ഉപനിഷത്തുക്കളിലെ വേറെ ചില ശ്ലോകങ്ങളിൽ പരമാത്മാവായ പരബ്രഹ്മ ചൈതന്യവും  ഹൃദയത്തിലാണ് വസിക്കുന്നതെന്നു പറയുന്നുണ്ട്( ഉദാഹരണമായി ചാന്ദോഗ്യോപനിഷത്ത്  3.14.4 ). ഇതുകൊണ്ടു ധ്യാനത്തിലൂടെ ഹൃദയത്തിലുള്ള പരബ്രഹ്മ ചൈതന്യത്തെ നാഡികളിൽകൂടി ശിരസ്സിലോട്ടെത്തിച്ച് അമൃതത്വം പ്രാപിക്കുന്ന യോഗവിദ്യയെയാണ് പ്രാചീന ഉപനിഷത്തുകളിൽ കാണാൻ സാധിക്കുന്നത്.
പിന്നീട് പരിണാമിച്ച ദർശനങ്ങളിൽ കുണ്ഡലിനി ശക്തി ഹൃദയത്തിനു പകരം നട്ടെലിന്റെ അറ്റത്താണ്  സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.

ഉപനിഷത്തുകൾക്കു ശേഷം ബുദ്ധ-ജൈന സമ്പ്രദായങ്ങളിലും യോഗാഭ്യാസങ്ങൾക്കു പ്രാധാന്യമുണ്ടായിരുന്നു.  ബുദ്ധനും മഹാവീരനും കഠിന ധ്യാനത്തിലൂടെയാണ് ആത്മബോധം കൈവരിച്ചത്. ബുദ്ധമത ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ വച്ച് ഏറ്റവും പ്രാചീന ഗ്രന്ഥശേഖരമായ  പാലി തിപിടകത്തിലെ   മഹാസതിപട്ഠാനസുത്തത്തിൽ ധ്യാനത്തെക്കുറിച്ചും കാലുകൾ കൂട്ടിച്ചേർത്തിട്ടുള്ള ഒരു യോഗാസനത്തെ കുറിച്ചും വിവരിക്കുന്നുണ്ട്.
ജൈനമത ഗ്രന്ഥമായ കല്പസൂത്രത്തിലും മഹാവീരൻ കാലുകളുടെ മുട്ടുകൾ മടക്കി പശുവിനെ കറക്കുന്ന രീതിയിൽ ഇരുന്നിട്ടുള്ള ഒരു യോഗാസനത്തിലൂടെയാണ് ആത്മബോധം പ്രാപിച്ചതെന്നു പറയുന്നുണ്ട്.
പലതരം യോഗാഭ്യാസങ്ങൾ  മഹാവീരന്റെയും ബുദ്ധന്റെയും കാലത്ത്‌  ഭാരത്തിൽ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നുവെന്നു ഇതിൽ നിന്നുമൊക്കെ നമ്മുക്ക് മനസിലാക്കാം

പിന്നീട്  പതഞ്ജലി മഹർഷി ഭാരതത്തിൽ നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന യോഗാഭ്യാസങ്ങളെ ക്രോഡീകരിച്ച്‌ യോഗസൂത്രം രചിച്ചു. പുതിയ യോഗാഭ്യാസങ്ങൾ ഇതിനു ശേഷവും ഭാരതത്തിൽ പരിണാമിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു .

ഇന്ന് യോഗ ലോകമെമ്പാടും അഭ്യസിക്കപെടുന്നു. ആരോഗ്യത്തിനും മനസ്സിനുമൊക്കെ യോഗ ഉത്തമമാണെന്നു തെളിയിക്കുന്ന ആധുനിക ശാസ്ത്ര പഠനങ്ങൾ നിരവധിയാണ്.

ഭാരതത്തിന്റെ ശ്രേഷ്ഠമായ പാരമ്പര്യങ്ങളിലൊന്നാണെന്നുള്ളതിനു പുറമെ , ഭാരതം ലോകത്തിനു നൽക്കിയ മഹത്തായ സംഭാവനകളിലൊന്നായി യോഗയും പെടും